معرفی المپیاد

همه ما کم و بیش واژه المپیاد به گوشمان خورده و برای هر کدام از ما یک معنای خاصی می‌دهد؛ برای برخی سکوی پرتاب، برای برخی یک آرزو و برای برخی حتی یک واژه پر استرس. هر شخصی در دوره راهنمایی و دبیرستان با این واژه برخورد داشته است؛ اما آیا همه ما با این تورنومنت علمی آشنایی کامل داریم؟ شما هم اگر قصد شرکت در این مسابقه علمی را دارید و یا در پایه های تحصیلی پایین تر قصد دارید از الان برای المپیاد برنامه بریزید با این مقاله همراه باشید.

المپیاد چیست؟

المپیاد معتبرترین مسابقه علمی بین دانش آموزان در دنیا و ایران است که یک محک جدی برای تشخیص سطح علمی دانش آموزان و همچنین تبادل اطلاعات مفید بین دانش آموزان ممتاز کشورهای مختلف است. این تورنومنت هر سال با شرکت دانش آموزان مقطع متوسطه دوم ( زیر 18 سال) در رشته‌های مختلف از جمله فیزیک،زیست،ادبیات، شیمی، کامپیوتر، ریاضی، نجوم و غیره برگزار می‌شود. المپیاد دارای گزینش چند مرحله ای است و دانش آموزان پس از موفقیت در المپیاد کشوری، در سطح جهانی با رقبای خود روبرو می‌شوند. المپیاد‌ها در رشته‌های مختلف در بالاترین سطح علمی برگزار می‌شوند بنابراین کسانی که می‌خواهند توفیقی در این رویداد کسب کنند نیاز به مطالعه و کسب دانش فراتر از کتب درسی خودشان دارند؛ زیرا با برترین دانش آموزان کشور از لحاظ علمی رقابت خواهند داشت.

چه نهادی برگزار کننده المپیاد در کشور است؟

در کشور ما هر ساله “باشگاه دانش پژوهان جوان” که زیر نظر معاونت استعدادهای درخشان و دانش پژوهان جوان فعالیت دارد، مجری مسابقات در سراسر کشور است. باشگاه دانش پژوهان همچنین پس از 4 مرحله برگزاری آزمون و انتخاب افراد ممتاز آن‌ها را طی اردوهای آموزشی آماده و در نهایت افراد برتر را به مسابقات بین‌المللی معرفی می‌کند.

آیا شرکت در المپیاد اجباری است؟

خیر. المپیاد آزمونی است برای افرادی که دوست دارند سطح علمی خودشان را محک بزنند و در کنار آن با راه‌یابی به مراحل بالاتر برای خود یک رزومه علمی قوی بسازند. این رزومه در آینده برای قبولی دانشگاه و حتی خدمت سربازی نیز یک مزیت برای افراد شناخته می‌شود.  

شرایط حضور در المپیاد

المپیاد های علمی هرساله تقریبا با شرایط یکسان برگزار می‌شود. این شرایط شامل شرایط عمومی و اختصاصی برای داوطلبان است که لازم است قبل از ثبت نام از طریق دفترچه راهنمایی آزمون از آن اطلاع پیدا کنید.

شرایط عمومی:

1. دانش آموزان مقطع متوسطه دوم( دهم و یازدهم) می‌توانند در المپیاد سالانه شرکت کنند.
2. داوطلب آزمون نباید هیچ گونه وقفه و یا ترک تحصیلی در دوره متوسطه خودش داشته باشد.

شرایط اختصاصی:

1. شرکت در المپیاد شیمی برای دانش آموزان ریاضی-فیزیک و شیمی در مقطع یازدهم امکان پذیر است.
2. شرکت در المپیاد ریاضی برای پایه های دهم و یازدهم میسر است؛ البته شرکت دانش آموزان دهمی در مرحله دوم المپیاد ریاضی به صورت آزمایشی خواهدبود.
3. المپیاد فیزیک تنها مختص دانش آموزان رشته ریاضی فیزیک در مقطع یازدهم است.
4. المپیاد جغرافیا مختص دانش آموزان رشته علوم انسانی است و افراد در صورت کسب مدال هیچ امتیاز خاصی برای کنکور سراسری نخواهند داشت.
5. دانش آموزان فنی و حرفه ای رشته کامپیوتر نیز در کنار دانش آموزان ریاضی فیزیک در مقطع دهم و یازدهم می‌توانند در المپیاد کامپیوتر شرکت نمایند.
6. شرکت در المپیاد ادبی برای دانش آموزان رشته ادبیات و علوم انسانی و همچنین رشته ریاضی فیزیک در مقطع یازدهم امکان پذیر است.

نکته مهم : شرایط دقیق شرکت در المپیاد هر ساله طی بخشنامه ای از سوی باشگاه دانش پژوهان جوان در آبان ماه اعلام خواهد شد که بهتر است دانش آموزان برای کسب اطلاعات دقیق تر به آن مراجعه کنند.

• بخشنامه المپیاد های علمی دانش آموزی 1400-1401

آیا فقط دانش آموزان سمپادی می‌توانند شرکت کنند؟

خیر. همه دانش آموزان در مقطع متوسطه دوم که دارای شرایط لازم برای شرکت در المپیاد علمی هستند می‌توانند در زمان های اعلامی از طرف باشگاه دانش پژوهان جوان ثبت نام کنند. لازم بذکر است نمره دانش‌اموزان در هررشته اختصاصی نباید از یک حدی پایین تر باشد تا مجوز ثبت نام را بدست آورند. این نمرات در دفترچه راهنمای آزمون هر ساله اعلام می‌شود.  

مراحل اجرایی المپیاد

المپیاد علمی هر ساله در چندین مرحله برگزار می‌شود تا در نهایت لایق ترین افراد از لحاظ علمی به مرحله جهانی راه پیدا کنند و برای کشورمان در عرصه بین المللی افتخار کسب کنند. این مراحل هرساله از اواسط زمستان آغاز و تا تابستان سال دیگر ادامه خواهد داشت. یک ماراتن علمی نفس گیر!  

• مرحله اول( بهمن ماه): معمولا در نیمه دوم بهمن ماه یک آزمون کتبی چهارگزینه ای شامل مباحث درسی مشخص شده از داوطلبان گرفته می‌شود. این آزمون به صورت حضوری و تحت نظارت باشگاه دانش پژوهان جوان برگزار می‌شود و در نهایت حدود 10 تا 15 درصد از کل شرکت کنندگان مجوز حضور در مرحله دوم را پیدا خواهند کرد.
• مرحله دوم(اردیبهشت ماه): نفرات برتر مرحله اول در نیمه اول اردیبهشت ماه سال بعد دوباره گردهم می آیند و در یک آزمون کتبی شامل سوالات چهارگزینه ای، تشریحی و جواب کوتاه با یکدیگر به رقابت می‌پردازند. در این مرحله 40 نفر از برترین های هر رشته انتخاب شده و موفق به کسب مدال خواهند شد. اینکه هر شخصی مدالش چه رنگی باشد در مرحله آخر کشوری مشخص می‌شود.
• مرحله سوم(تابستان): 40 نفر برتر مرحله دوم در هر رشته در تابستان همان سال توسط باشگاه دانش‌پژوهان جوان فراخوانده می‌شوند و طی یک دوره آموزشی 2تا 3 ماهه مهارت های علمی برای شرکت در مسابقات جهانی را فرامی‌گیرند. در نهایت طی چند آزمون افرادی که بالاترین نمره را کسب کنند، مدال طلا و سایرین به ترتیب مدال نقره و برنز بدست می‌آورند. ازبین مدال آوران طلا (حدود 8 تا 18 نفر) در پایان یک تیم برای المپیاد جهانی غربال می‌شوند.

مدال های المپیاد

همان طور که گفته شد تقریبا همه ی افرادی که از مرحله دوم عبور کرده اند، یعنی 40 نفربرتر موفق به کسب مدال خواهند شد. حال رنگ این مدال بسته به عملکرد آن‌ها در دوره تابستانه و آزمون های چند مرحله آن متفاوت است.

به چند نفر مدال داده می‌شود؟

تعداد افرادی که مدال طلا می‌گیرند تقریبا دو برابر ظرفیت تیم اعزامی به المپیاد جهانی است به عنوان مثال در رشته ی زیست شناسی ظرفیت تیم اعزامی به مسابقات جهانی از کشور ایران چهار نفر است بنابراین در پایان دوره ی تابستانی (مرحله ی سوم) به هشت نفر مدال طلا اهدا می شود. سایر افراد بر حسب نمره کسب شده طی آزمون ها مدال نقره و برنز برنده می‌شوند. لازم به ذکراست تنها در صورتی‌که شخصی دردوره تابستان غیبت کند و یا عملکرد بسیار ضعیفی داشته باشد از کسب مدال محروم شده و فقط لوح تقدیر خواهد گرفت.  

رشته‌‌های المپیاد

در کشور ما المپیاد ها در رشته های مختلفی برگزار می‌شوند و هر ساله دانش آموزان را به خواندن منابع علمی در سطوح بالاتر ترغیب می‌کند. رشته هایی که در کشور ما برگزار می‌شود عبارتند از:

• ریاضی
• فیزیک
• شیمی
• کامپیوتر
• ادبی
• زیست شناسی
• نجوم و اختر فیزیک
• جغرافیا
• سلول های بنیادی و پزشکی بازساختی
• علوم زمین
• تفکر و کارآفرینی
• اقتصاد و مدیریت
• علوم و فناوری نانو
• پژوهشی

جدول زیر شرایط اختصاصی هر رشته المپیاد را به تفکیک و تفصیل نمایش می دهد:

این جدول بر اساس بخشنامه باشگاه دانش پژوهان جوان برای المپیاد های سال 1400-1401 می باشد که ممکن است هر سال تغییرات کمی داشته باشد.

المپیاد	پایه	ملاحضات	تسهیلات ورود به دانشگاه
سلول های بنیادی و پزشکی باز ساختی	دهم و یازدهم همه رشته ها	دارای امتیاز از سوی سازمان ملی نخبگان است	دارد
جغرافیا	دهم و یازدهم	ویژه دانش آموزان رشته انسانی	ندارد
ریاضی	دهم و یازدهم همه رشته ها	شرکت 900 نفراز دانش آموزان پایه دهم در ازمون مرحله دوم المپیاد ریاضی ، با رعایت سایر شرایط به شکل آزمایشی صورت می پذیرد	دارندگان مدال طلای المپیاد بین المللی ریاضی امکان تحصیل در گروه های پزشکی را دارند و هم چنین دارندگان مدال المپیاد کشوری ریاضی بعد از اخذ دیپلم از کنکور سراسری رشته های زیر گروه مربوط معاف هستند .
ادبی	دهم و یازدهم همه رشته ها	شرکت دانش آموزان پایه دهم در این المپیاد به صورت آزمایشی بوده و به دوره آموزشی تابستان راه نخواهند یافت .	دارندگان مدال طلای این المپیاد بعد از اخذ دیپلم از شرکت در کنکور سراسری دانشگاه ها د زیر گروه مربوط معاف هستند  .
کامپیوتر	دهم و یازدهم همه رشته ها	–	دارندگان مدال طلای المپیاد بین المللی کامپیوتر امکان تحصیل در رشته های گروه پزشکی را دارا می باشند و دارندگان مدال طلای کشوری این المپیاد از شرکت در کنکور سراسری در زیر گروه مربوط معاف هستند .
فیزیک	دهم و یازدهم همه رشته ها	شرکت دانش آموزان پایه دهم به صورت آزمایش بوده و به دوره آموزشی تابستانی راه نخواهند یافت .	دارندگان مدال طلای المپیاد بین المللی فیزیک امکان تحصیل در رشته های گروه پزشکی را دارا می باشند و دارندگان مدال طلای کشوری این المپیاد از شرکت در کنکور سراسری در زیر گروه مربوط معاف هستند .
زیست شناسی	دهم و یازدهم همه رشته ها	–	دارندگان مدال طلای کشوری این المپیاد از شرکت در کنکور سراسری در زیر گروه مربوط معاف هستند .
شیمی	دهم و یازدهم همه رشته ها	دانش آموزان پایه دهم می توانند در آزمون های مرحله اول و دوم شرکت کنند ، اما تنها یک بار مجاز به شرکت در دوره آموزشی تابستان و دوره های بعد آن خواهند بود	دارندگان مدال طلای کشوری این المپیاد از شرکت در کنکور سراسری در زیر گروه مربوط معاف هستند .
نجوم و اختر شناسی	دهم و یازدهم همه رشته ها	–	دارندگان مدال طلای کشوری این المپیاد از شرکت در کنکور سراسری در زیر گروه مربوط معاف هستند .
علوم زمین	دهم و یازدهم	فقط رشته های ریاضی فیزیک – علوم تجربی و فنی حرفه ای	متعاقبا اعلام می شود .
تفکر و کار آفرینی	دهم و یازدهم همه رشته ها	دانش آموزانی که قبلا در این المپیاد دیپلم و یا مدال گرفته اند می توانند مجددا در این المپیاد شرکت کنند .	دارندگان مدال طلا و نقره و برنز علاوه بر عضویت در باشگاه دانش پژوهان جوان ، جهت بهرمندی از تسهیلات بنیاد ملی نخبگان به این بنیاد معرفی می شوند .
اقتصاد و مدیریت	دهم و یازدهم همه رشته ها	–	متعاقبا اعلام می شود .
پژوهشی	دهم و یازدهم همه رشته ها	–	ندارد.
علوم و فناوری نانو	دهم و یازدهم همه رشته ها	–	–

المپیاد جهانی

المپیاد جهانی بزرگترین تورنومنت علمی بین المللی است که هر ساله بین دانش آموزان دبیرستانی از سراسر دنیا برگزار می‌شود. علاوه بر جنبه برد و باخت و کسب افتخار در این مسابقات، شرکت در المپیاد و تبادل اطلاعات میان دانش آموزان نخبه کشورهای دنیا خود به تنهایی اتفاق بزرگی است. هر کشور برای انتخاب نمایندگان خود در این مسابقه مراحل مختلفی را برگزار می‌کند. در ایران نیز پس از برگزاری دوره های آموزشی تابستانه در تهران و انتخاب افراد برتر، کسانی که موفق به تصاحب مدال طلا شده اند مجددا فراخوانده شده و در دوره های آموزشی پاییز وزمستان شرکت می‌کنند. این افراد باحساسیت بالا و پس از گذراندن آزمون های متعدد به عضویت تیم اعزامی ایران در مسابقات جهانی درخواهندآمد.

مزایای کسب مدال در المپیاد

شرکت در المپیادها علاوه بر اینکه برای دانش آموزان یک سکوی پرتاب از نظر علمی است و سطح علمی آنها را از سایر دانش آموزان فراتر می‌برد، در آینده نیز برای ادامه تحصیل دانشگاهی کار به مراتب راحت تری خواهند‌داشت و دید باز تری رشته مورد علاقه شان در دانشگاه بدست می‌آورند. در کنار این موارد افرادی که با تلاش و پشتکار فراوان بتوانند صاحب رتبه های برتر شوند از طرف سازمان های ذی‌ربط امتیازهای فراوانی می‌گیرند که هر کدام جذابیت خودش را دارد. برای مثال:

1. مدال آوران طلایی المپیاد از شرکت در کنکور سراسری معاف خواهند بود.
2. مدال آوران نقره و برنز نیز در کنکور سراسری سهمیه  10 درصدی خواهند داشت که سهمیه ی بسیار بالایی است.
3. دانش پژوهان برتر پسر می‌توانند خدمت سربازی را تحت عنوان انجام پروژه های تحقیقاتی بگذرانند.
4. امکان ادامه تحصیل در دو رشته همزمان در دانشگاه
5. اعطای وام های کم بهره و کمک هزینه های تحصیلی توسط بنیاد ملی نخبگان
6. اعطای جوایز ارزنده توسط مدرسه محل تحصیل و ناحیه آموزش پرورش

و بسیاری دیگر از امتیازاتی که به عنوان افراد نخبه در کشور به شما تعلق خواهد گرفت.

معایب المپیاد

در کنار مزایایی که برای افراد شرکت کننده در المپیاد علی الخصوص افراد برتر هر رشته ذکر شد، برخی نیز اعتقاد دارند آزمون المپیاد می‌تواند برای دانش آموزان در جاهایی مشکل ساز شود. طبیعتا قبولی در المپیاد به راحتی امکان پذیر نیست و دانش آموز دبیرستانی که می‌خواهد برای المپیاد آماده شود باید با تمرکز برروی یک رشته و مطالعه منابع علمی آن فراتر از مدرسه، ریسک قبول شدن یا نشدن را بپذیرد. حال اگر برنامه ای مناسب برای این دانش آموز در نظر گرفته نشود، از سایر دروس و فعالیت‌های مدرسه در آن سن عقب می ماند. حال تصورکنید این شخص موفق به قبولی در المپیاد نشود؛ چه اتفاقی می افتد؟ برای پاسخ به این سوال باید دو جنبه مثبت و منفی آن را بررسی کنیم. وقتی دانش آموزی مثلا در رشته شیمی داوطلب شرکت در المپیاد است باید منابع گوناگون و سطح بالای شیمی را به طور تخصصی مطالعه کند؛ خوب این به شخص دید بازتر و اطلاعات وسیع‌تری از علم شیمی می‌دهد که می‌تواند از آن چه در زمان کنکور چه در زمان دانشجویی استفاده کند. چه بسا شخص با خودباوری که پیدا می‌کند بتواند حتی یک اختراع جدید به ثبت برساند. اما از طرف دیگر این شخص ممکن است به سایر دروس مدرسه بی علاقه شود و بدون شرکت در کلاس ها و انجام کارهای گروهی تنها در مسیر یادگیری بیشتر شیمی قدم بردارد. به علاوه ممکن است شخص دچار غرور کاذب شود و بدین ترتیب حتی برای پاس کردن امتحانات مدرسه به زحمت بیوفتد، زیرا فقط درگیر خواندن یک درس و آن هم برای یک آزمون می‌شود. راه حل این موضوع چیست؟ در اولین قدم مدیران و معلمان مدارس باید برنامه ویژه ای برای المپیادی ها در نظر بگیرند. همچنین باید طوری فرهنگ سازی شود که شرکت در المپیاد فقط با هدف کسب مدال و کسب امتیازات آن نباشد؛ بلکه ماهیت حضور و مطالعه منابع مختلف برای یک دانش آموز دبیرستانی خود موفقیت چشمگیری به حساب بیاید.